در وصف غدیر چند غدیریه باید گفت تا آرامش جانمان را کفاف دهد چرا که نام «علی(ع)»، معبری از کویرستانِ دل تا ابرهای عاشق، می گشاید. «الغدیر»، کتاب عاشقان ولایتش و صد در صد امینی است که دستان کاوشگرِ استناد بر گنج های آن، مکرر بوسه زده اند . تعظیم روز غدیر و برگزارى مراسم عید در آن از دیرباز شعار تشیع بوده است. به علاوه چون به موجب بعضى احادیث (زادالمعاد مجلسى، حدیث معلّى بن خنیس) روز غدیر مصادف با نوروز بوده شیعیان افغانستان و هند و پاکستان روز اول فروردین را به احترام روز غدیر عید مىگیرند. در مصر، خلفاى فاطمى عید غدیر را رسمیت دادند (المعزّالدّین للّه، حسن ابراهیم و طه شرف، ص 285). در ایران نیز از سال 907 ه.ق. که شاه اسماعیل صفوى به سلطنت رسید و مذهب تشیع را رسمیت و رواج داد تا به امروز عید غدیر از اعیاد رسمى کشورى است. در نجف هر سال در این روز مراسم باشکوهى در صحن علوى منعقد مىشود و رجال و علماى شیعه و سفراى بلاد اسلامى در آن حضور یافته، خطابهها و قصاید غدیریه ایراد مىشود. در احساء و قطیف، که موطن شیعیان اثنا عشرى است، و در یمن، که شیعیان زیدى بهسر مىبرند، نیز روز غدیر با جشن و چراغانى برگزار مىشود و در مجامع مذهبى، حدیث غدیر روایت مىگردد.
طبق گفته "حجت الاسلام عبد الخالق اسدی " شیعیان پاکستان بالاخص مردم گیلگیت، بلتستان، هنگو و پارا چنار در این روز شهرها و مناطق خود را چراغانی میکنند و با صدای بلند شعار میدهند : الحمد لله الذی جعلنا من المتمسکین بولایة امیر المومنین علیه السلام. نام حضرت علی (ع) به صراحت در قرآن نیامده است؛ امّا ایات بی شماری در شأن حضرت و عملکرد خاصِّ ایشان یا درباره ولایت، یا اهل بیت (ع) نازل شده که شامل او نیز می باشد. از جمله: (1 ایه مربوط به انفاق او در شب و روز و آشکار و نهان؛ بقره: 274. (2 ایه مربوط به فداکاری او در شب خوابیدن در بستر پیامبر اکرم (ص) در شب هجرت؛ بقره: 207. (3ایه مربوط به انفاق انگشتر در حالت رکوع به فقیر؛ مائده: 55. (4 ایه مربوط به تبلیغ ولایت او در غدیر خم؛ مائده: 67. (5ایه مربوط به تکمیل دین پس از ابلاغ امامتش در غدیر خم؛ مائده:3. (6 ایه لزوم اطاعت از اولی الأمر در کنار اطاعت از خدا و رسول (ص)؛ نساء: 59. (7ایه مربوط به انفاق افطار به مسکین و یتیم و اسیر؛ انسان: 6 ـ 9. (8 ایه مربوط به مباهله پیامبر و اهل بیت(ع) با نصارای نجران؛ آل عمران: 61. (9 ایه تطهیر اهل بیت از پلیدی، مربوط به اهل کساء؛ احزاب: 33. (10 ایه مربوط به مودّت اهل بیت(ع) به عنوان اجر رسالت؛ شوری:23. در ایات قرآن کریم، 4 وصف عظیم برای غدیر، این گونه ذکر شده است: .1 الیوم یئِسَ الَّذینَ کفروا مِنْ دینِکُمْ (امروز کافران از دست اندازی به دین شما نومید گردیده اند) (زوالِ دین شما) .2 الیوم اَکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ (امروز دین شما را کامل کردم) .3 و اَتْمَمْتُ عَلَیکُمْ نِعْمَتی ( نعمتم را بر شما تمام گردانیدم) .4 وَ رَضیتُ لَکُمُ الإسلامَ دینا (و خرسند شدم که اسلام کیش شما باشد) موارد بالا از سوره مائده، آیه سوم بود و اما در آیه 67 از همین سوره، نفی تبلیغ مسئله امامت، مساوی با نفی ادای رسالت الهی دانسته شده است. در روایات: در روزگار امیرالمؤمنین علی(ع)، یک سال روز جمعه با عید غدیر هم زمان شد. حضرت (ع) خطبه ای ایراد کردند که غدیر در آن چنین وصف می شد: 1. روز افشای رازی که در نهان نگه داشته می شد (یوْمُ اظهارِ المَصُونِ مِنَ المکنون) 2. روز دلیل استوار (یوْمُ البُرْهانِ) 3. روز راندن شیطان (یوْمُ دَحْرِ الشَّیطانِ) 4. روزی که نردبان تکامل برافراشته شد (رُفِعَتِ الدَّرَجُ) 5. روز آزمایش بندگان (یوْمَ مِحْنَه العِبادِ) {1} به پاس گرامی داشت عید غدیر خم، میان مردم رسم است که با هم عقد اخوّت می بندند و با خواندن «صیغه اخوّت» به اموری متعهد می شوند. به نقل محدث قمی(ره) از مستدرک الوسائل شیوه آن چنین است: شخص دست راست خود را بر دست راست برادر مؤمن خود بگذارد و بگوید: «وَ آخَیتُکَ فِی اللهِ وَ صافَیتُکَ فِی اللهِ وَ صافَحْتُکَ فی اللهِ وَ عاهَدْتُ اللهَ وَ مَلائِکَتَهُ وَ کُتُبَهُ وَ رُسُلَهُ وَ اَنْبِیائَهُ وَ الأَئِمَّه المعصومینَ علیهمُ السلامُ عَلی أنّی إنْ کُنْتُ مِنْ اهلِ الجَنَّةِ وَ الشَّفاعَةِ وَ اُذِنَ لی بِأَنْ اَدْخُلَ الْجَنَّةَ لا اَدْخُلَها إلّا وَ اَنْتَ مَعِی؛ با تو در راه خدا برادر شدم و صفا و مصافحه کردم و با خدا و فرشتگان و کتاب ها و پیامبرانش و امامان معصوم (ع) عهد بستم که اگر من از اهل بهشت و شفاعت بودم و به من اجازه ورود به بهشت دادند، جز همراه تو وارد بهشت نگردم. آن گاه برادر دیگر با گفتن قَبِلْتُ (قبول کردم) این برادری را می پذیرد. سپس مؤمن نخست بگوید: اَسْقَطْتُ عَنْکَ جمیعَ حقوقِ الاُخُوَّهِ ما خَلَا الشَّفاعَهَ و الدُّعاءَ وَ الزیارَهَ؛ همه حقوق برادری را از تو ساقط نمودم؛ مگر حق شفاعت و دعا و زیارت را آن گاه دیگری نیز بپذیرد.{2} از روایات، برمی اید که در روز عید غدیر این رویدادهای سرنوشت ساز در تاریخ انبیا رخ داده است: 1 . خداوند توبه حضرت آدم را پذیرفت. 2 . خداوند حضرت ابراهیم را از آتش نجات داد .3 حضرت سلیمان از مردم بر جانشینی آصف بن برخیا گواه گرفت. 4 . حضرت موسی(ع) بر جادوگران پیروز شد. 5 . حضرت موسی(ع) هارون را وصی خویش کرد. 6 . حضرت عیسی(ع) اعلان کرد که شمعون وصی من است. 7 . کشتی حضرت نوح(ع) بر کوه جودی (آرارات) قرار گرفت.{3} هم زمانی غدیر با یک رویداد مهمّ شمسی روز عید غدیر با نوروز (روز نخست فروردین) یکی گشت و عید باستانی عجم با عید غدیر آمیزش یافت.{4} امام صادق(ع): إنَّ یوْمَ النَّیروزِ هُوَ الیوْمُ الّذی أَخَذَ فیهِ النبی(ص) لأمیرِالمؤمنینِ(ع) العَهْدَ بِغَدیرِ خُمٍّ...{5} هم زمانی غدیر با دو رویداد مهمّ قمری 1 . قتل عثمان ـ عثمان در 18 ذیحجه سال 35 هجری کشته شد. 2. آغاز حکومت علی(ع) ـ 25 سال از روز عید غدیر خم سال دهم هجرت گذشت تا اینکه روز غدیر خم سال 35 هجری فرارسید و دست ها به نشان بیعت، دست مبارک علی(ع) را فشردند.{6} شبلی در رابطه روز غدیر می گوید: روز غدیری، شبلی به خدمت یکی از علویون رسید و تهنیت گفت و اظهار داشت: ای سید! می دانی رسول خدا دست جدت را گرفت و در میان مردم بلند کرد، اشاره به چه بود؟ سید گفت: نه. شبلی گفت: زنان مصر از جمال یوسف بی خبر بودند و زلیخا را ملامت می کردند زلیخا خواست جمال دلربای یوسف را به آنها نشان دهد. آنها را دعوت کرد و در اتاقی که دو در داشت جا داد و به یوسف گفت از یک در بیا و از در دیگر برو بیرون. زلیخا به زنان گفت: دوست خودم را به شما عرضه می دارم شما از ترنجی که در دست دارید با کارد نصف کنید و نصف آن را به یوسف دهید. چون یوسف وارد شد و چشم زن ها بر او افتاد، از خود بی خود شدند. دست خود بریدند. هم چنین رسول خدا (ص) به بلند کردنِ دست علی(ع) در میان مردم اشاره نمود که این همان مردی است که هرگاه من درباره او سخن گفتم، شما را خوش نیامد و زبان به ملامت گشودید؛ امروز بنگرید که خداوند در حقّ او چه می فرماید و او را چه پایه و منزلتی است.{7} 2 کتاب مهم نزد شیعیان و اهل تسنّن .1الغدیر فی الکتاب و السنه و الأدب معروف ترین اثر پژوهشی علامه عبدالحسین امینی(ره) درباره اثبات امامت حضرت علی(ع) و بررسی روایات مربوط به غدیر خم و فضایل علی(ع) از منابع اهل سنّت است. علامه امینی(ره) حدود چهل سال برای تألیف این کتابِ یازده جلدی، تحقیق و مطالعه کرد و بیش از ده هزار کتاب را تمام خواند و به حدود صد هزار کتاب مراجعه مکرر داشت. سفرهای متعدد او برای یافتن منابع به کشورهای مختلف و کاوش در کتاب خانه های هند، ترکیه، ایران، عراق و غیره نشانه شوق و همت او در این راه است. محور کتاب، موضوعِ غدیر خم است. الغدیر به فارسی، انگلیسی و اُردو هم ترجمه شده است. {8} 2. شب های پیشاورنام کتابی است مفصل (1059 صفحه در چاپ اخیر) که حاوی مباحثات گسترده سلطان الواعظین شیرازی با علمای اهل سنّت است. این بحث ها که در جلسات متعدد و زمانی طولانی انجام یافته، در شهر پیشاور پاکستان و بر محور دفاع از حریم تشیع و اثبات خلافت حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) و مباحث مربوط به غدیرخم و اعتقادات شیعه است. 1. آرمان غدیر از دیدگاه امیرالمؤمنین، به نقل از: شیخ طوسی، مصباح، ص 696؛ اقبال، ص 461. 2. جواد محدثی، فرهنگ غدیر، نشر معروف، زمستان 86، چ 5، صص 367 و 368. 3. سید محمّد مجیدی نظامی و حسن عرفان، آرمان غدیر از دیدگاه امیرالمؤمنین، نشر مولود کعبه، 1378، چ 2، صص 66 و 67. 4. همان. 5. بحارالانوار، ج 59، ص 119. 6سید محمد مجیدی نظامی و حسن عرفان، آرمان غدیر از دیدگاه امیرالمؤمنین(ع)، ص 68. 7. علی اکبر کرخی، گلبرگ های معرفت، انتشارات حضرت معصومه (س)، 1383، چ 1، ج 1، صص 39 و40 8. جواد محدثی، فرهنگ غدیر، نشر معروف، 1386، چ 5، صص 432 و 433.منابع:
Edit for armiss by : ~*~*~*ریحانه خدادادی*~*~*~